ფსიქოთერაპევტების სიცოცხლისუნარიანობა - პრობლემის ანალიზი

2024 ავტორი: Harry Day | [email protected]. ბოლოს შეცვლილი: 2023-12-17 15:48

საზოგადოების განვითარების კრიზისულ პირობებში, რომელსაც თან ახლავს უმუშევრობა და სხვა ეკონომიკური გაჭირვება, პროფესიული სიცოცხლისუნარიანობის პრობლემა განსაკუთრებით მწვავედ დგას (კონდრატენკო).

პროფესიონალური ფსიქოთერაპიული დახმარების საჭიროება ამჟამად უკიდურესად აქტუალურია სოციალური არასტაბილურობის, ოჯახსა და საზოგადოებაში ღირებულებებისა და მნიშვნელობების არარსებობის, ბუნებრივი კატასტროფების გამო.

ამ მხრივ, აშკარად აქტუალურია პიროვნების მოთხოვნილება, შეისწავლოს პიროვნების სტაბილურობის შენარჩუნების პირობები ძალიან არასტაბილურ საზოგადოებაში [9, 3].

სპეციალისტი ფსიქოთერაპევტის სტაბილურობის შესწავლა პირდაპირ კავშირშია პირის სტაბილურობის შენარჩუნების პრობლემასთან, ვინაიდან სწორედ ეს პროფესიაა ხშირად სტრესული. ამ პროფესიის სპეციალისტები ხშირად ექვემდებარებიან ემოციურ გადატვირთვას, რადგან სხვადასხვა ფსიქოლოგიური პრობლემის მქონე ადამიანებთან და ხშირად ფსიქიკური აშლილობის მქონე ადამიანებთან მუშაობა მოითხოვს საკმაოდ დიდ რესურსს (ოპტიმიზმი, შემოქმედება, სტრესის წინააღმდეგობა, განსაზღვრა და ა. "პროფესიული საქმიანობის კრიტიკულ პირობებს გაუძლოს უნარი" (რილსკაია, 2009) [4] არის მნიშვნელოვანი თვისება, რაც ფსიქოთერაპევტს უნდა ჰქონდეს, რადგან ფსიქიკური ჯანმრთელობის პროფესიონალს ხშირად უწევს ადამიანებთან ურთიერთობა კრიზისის დროს.

თავად "სიცოცხლისუნარიანობის" კონცეფციას აქვს საკმაოდ დიდი მნიშვნელობა და ხშირად ისინი იმდენად მრავალფეროვანია, რომ ზოგჯერ ძნელია გამოვყო სიცოცხლისუნარიანობის შესაბამისი თვისება.

ტერმინოლოგიური სფეროს ამორფულობა, რუსულენოვან და უცხოენოვან ლექსიკურ ვარიაციათა სემანტიკური უთანასწორობა იწვევს იმ ფაქტს, რომ "სიცოცხლისუნარიანობის" კონცეფცია გადაფარულია მრავალი მსგავსი კონცეფციით, მსგავსი რეფერენტებით. ჩვენი უცხოელი კოლეგების ყოველდღიურ ცხოვრებაში ფართოდ გამოიყენება შემდეგი კატეგორიები: თანმიმდევრულობის გრძნობა, ა. ანტონოვსკი, 1979, 1987; მ. ბერგშტეინი, ა. ვაიზმანი და ზ. სოლომონი, 2008; მ. ინგლისი და ბ. არტინიანი 1996 წ; დ. კლარკი, 1995), სიცოცხლისუნარიანობა, შემეცნებითი სიმტკიცე (სიმტკიცე, შემეცნებითი სიმტკიცე, K. Allred & T. Smith, 1989; R. Brooks, 1994; D. Evan, J. Pellizzari, B. Culbert & M. Metzen, 1993; E. Florian, M. Mikulincer & O. Taubman, 1995; D. Koshaba & S. Maddi, 1999; S. Kobasa, S. Maddi & S. Kahn, 1982), თვითმმართველობის წინააღმდეგობა (J. Ionescu, 2007; C. Carver, 1989), მოქნილობა, პლასტიურობა, გამძლეობა (გამძლეობა, M. Bernard, 2003, 2004; U. Bronfenbrenner, 1979; N. Carrey, 2007; D. Hellerstein, 2012; A. Hunter, 1989; F Johnson), 1999; J. Kidd, 2006; A. Masten, 2001, 2007; H. McCubbin & M. McCubbin, 1986; მ.ნიენანი, 2009; ჯ. რიჩმანი

& M. Fraser, 2001; რიჩარდსონი, 2002; M. Rutter 1985, 2007; მ.უნგარი, 2004, 2005, 2006, 2008; ე. ვერნერი, 1993, 1995 და ა.შ.), თვითეფექტურობა (ა. ბანდურა, 1977, 1989) და ა.შ. ამრიგად, "სიცოცხლისუნარიანობის" კონცეფცია მოიცავს ორაზროვანი, ზოგჯერ წინააღმდეგობრივი ასოციაციების მატარებელს, რომელიც დაფუძნებულია განსხვავებული ცნებების შესაბამისი ცნებების ფენომენოლოგიური არსის შესახებ [9, 8]. ტერმინის "სიცოცხლისუნარიანობა" მრავალმხრივი მნიშვნელობა მოწმობს მის ორაზროვან აღქმას ფსიქოლოგიურ მეცნიერებაში. მნიშვნელობების მრავალფეროვნება ხაზს უსვამს პიროვნების სხვადასხვა თვისებების ერთობლიობას, რომელიც ახასიათებს ადამიანის სტაბილურობას ცხოვრებაში, მის უნარს გაუმკლავდეს რთულ ცხოვრებისეულ სიტუაციებს, ასევე განმსაზღვრელი ფენომენის სიცხადის ნაკლებობას.

მონოგრაფიაში ე.ა. რილსკაია. ჩნდება ახალი ტერმინი "პროფესიული სიცოცხლისუნარიანობა", რაც ნიშნავს გარკვეული დონის პროფესიული ცოდნის, უნარ -ჩვევების, გამოცდილების არსებობას, რაც უზრუნველყოფს რთულ ცხოვრებაში ან პროფესიულ სიტუაციაში გადარჩენის შესაძლებლობას (რილსკაია, 2009) [4], ეს არის "უნარი ინდივიდუალური, რათა შეიძინოს ინდივიდუალური და პირადი ცხოვრების წესი პროფესიაში "[4]. კონდრატენკო ო.ა. ხაზს უსვამს პროფესიული სიცოცხლისუნარიანობის ფსიქოლოგიურ კომპონენტებს, როგორიცაა: პროფესიული ადაპტაცია, თვითრეგულაცია, თვითგანვითარება, პროფესიის მნიშვნელობა, როგორც სიცოცხლის აზრი [4]. ეს კომპონენტები აუცილებელია სიცოცხლისუნარიანობის შესანარჩუნებლად ფსიქოთერაპევტის პროფესიაში.ფსიქოთერაპევტის სიცოცხლისუნარიანობა აღნიშნავს სპეციალისტის სტაბილურობას პროფესიულ საქმიანობაში. მისი უნარი წარმატებით გააცნობიეროს საკუთარი თავი პროფესიაში, შეამციროს ემოციური გადაწვის რისკი.

ადამიანის სიცოცხლისუნარიანობის საკითხი დღეს არ არის მხოლოდ კითხვა იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გადარჩეს რთულ ცვლილებებსა და კრიზისებში, რასაც თან ახლავს მატერიალური კეთილდღეობის დონის დაქვეითება, არამედ კითხვა, თუ როგორ არ დაიხრჩო სამუდამოდ ჭაობში. მატერიალური საქონლის მოხმარების ზრდა და ზრდა [9, 8]. ეს ასევე ეხება ფსიქოთერაპევტების პროფესიულ სიცოცხლისუნარიანობას, სადაც გაწეული მომსახურების "ჯილდო" არის ფსიქოთერაპიული პროცესის ერთ -ერთი კომპონენტი და თანხების მიღების სიტუაციაში მნიშვნელოვანია პროფესიონალიზმის შენარჩუნება.

ჩვენი მონაცემებით, ამჟამად არის შედარებით მცირე რაოდენობის კვლევები, რომელიც ეძღვნება ფსიქოთერაპევტის სიცოცხლისუნარიანობის შესწავლას.

კვლევები "მიუთითებს ჩვენს ქვეყანაში ფსიქოთერაპევტების გადაჭარბებულ გადატვირთვაზე, სპეციალისტის სურვილის გამო კომპენსაცია გაუწიოს მისი სამუშაოს არასაკმარისად მაღალ ხელფასს და ამავდროულად - ფსიქოთერაპევტის რესურსების აღდგენის აუცილებლობას, როგორც მის საშუალებას მუშაობა "[6, 268].

რიგმა კვლევებმა აღნიშნა ფსიქოთერაპევტის მუშაობის მაღალი ემოციური ინტენსივობა (ბრატჩენკო, ლეონტიევი, 2002; იალომი, 1999; გაი, ლიაბოე, 1986), ემოციური გადაწვის რისკი (ნარიცინი, ორელი, 2001), პროფესიული დეფორმაცია (ტრუნოვი, 2004) [6, 257], რომლებიც არ არის დამოკიდებული ფსიქოთერაპიის მიდგომაზე (მახნაჩი, გორობეც, 2010). ფსიქოთერაპევტის მუშაობის დიდ მნიშვნელობასთან დაკავშირებით, თანამედროვე სამყაროში ფსიქოთერაპევტის სიცოცხლისუნარიანობის შესწავლა არის მნიშვნელოვანი პრობლემა, რომელიც მოითხოვს ყოვლისმომცველ გადაწყვეტას არა მხოლოდ ფსიქოლოგიისა და ფსიქოთერაპიის მხრიდან, არამედ წამალი.

ფსიქოთერაპევტის სიცოცხლისუნარიანობის, გამძლეობის თემა ძირითადად განიხილება ექსტრემალური ფაქტორების ზემოქმედების შედეგად წარმოქმნილი ფსიქიკური აშლილობების პრევენციის სფეროში [1].

"ფსიქოთერაპევტის" პროფესიასთან მიმართებაში სიცოცხლისუნარიანობის პრობლემის გათვალისწინებით, აქტუალურია ასევე საკითხები: ფსიქოთერაპევტში მეორადი ტრავმის შესწავლა, ფსიქოთერაპევტის ადაპტაცია სამუშაო პირობებთან.

სიცოცხლისუნარიანობის პრობლემის თანამედროვე მკვლევარები მიმართავენ მასალას, რომელიც დაგროვდა სემანტიკური შინაარსის მსგავსი ფენომენების შესწავლისას: ადაპტაცია, თვითრეგულირება და თვითმმართველობა, თვითრეალიზაცია, დაძლევა, თვითორგანიზება, სიცოცხლის შემსრულებელი და სიცოცხლე -ადამიანის შექმნა, სტრესისადმი წინააღმდეგობა და სტრესულობა, ეგზისტენციალური კრიზისების დაძლევის პროცესები, პიროვნება ხდება მის კონტექსტში. ცხოვრების გზა (GG Gorelova, LG Zhedunova, VE Klochko, TL Kryukova, NO Loginova, VI Morosanova, ST Posokhova AO Prokhorov, Yu. P. Povarenkov, NP Fetiskin, R. Kh. Shakurov, EF Yashchenko and others) [9, 3].

ამჟამად, რუსულ ფსიქოლოგიაში, ადამიანის სიცოცხლისუნარიანობის პრობლემას სწავლობენ: ა.ვ. მახნაჩი (2012), ა.ი. ლაქტიონოვა (2013), ე.ა. რილსკაია (2014), ა.ა. ნესტეროვა (2011), ე.გ. შუბნიკოვი (2013).

სტრესულ პირობებში პროფესიული ადაპტაცია შეისწავლეს ვ.ი. ლებედევმა, ლ.გ. დიკაიამ, გ.იუ. კრილოვა და სხვები [4].

სიცოცხლისუნარიანობის კვლევები ტარდება ძირითადად განვითარების ფსიქოლოგიაში, სადაც გათვალისწინებულია ობლებისა და მოზარდების სიცოცხლისუნარიანობა (მახნახი, 2013), ბავშვებში გამძლეობის ფაქტორების შესწავლა (არჩაკოვა, 2009). უნდა აღინიშნოს, რომ სიცოცხლისუნარიანობის შესწავლის ამ ეტაპზე არ არსებობს მსგავსი ჰოლისტიკური განვითარება პირის ზოგადი ფსიქოლოგიური პრობლემების სფეროში მომწიფების პერიოდში [8].

უცხო ფსიქოლოგიაში ტარდება კვლევა ფსიქოთერაპევტების სიცოცხლისუნარიანობის შემდეგი ასპექტების შესწავლაზე: ფსიქოთერაპევტების რესურსები და გამძლეობა (Jesse et al., 2005) [10], რომელიც ასწავლის კლიენტების გამძლეობას ფსიქოთერაპიის პროცესში PTSD– სთვის (მეიხენბაუმი, 2014 და სხვა) [11].ვ. ფრანკლი, ნ. მანდელა, მ. ანგელოუ, მ. ფოქსი და სხვები (მეიჩენბაუმი, 2012) განიხილავდნენ ცხოვრების არასასურველ მოვლენებში გამძლეობის გაზრდის გზას. რიგ ნაშრომებში წინააღმდეგობა შეისწავლეს სხვადასხვა ექსპერიმენტულ ჯგუფებში (მეიჩენბაუმი, 1996, 2006, 2012; რაიხი და სხვები, 2011; Southwick, Charney, 2012; Southwick et al., 2011) [11].

შიდა ლიტერატურაში ჩვენი დაკვირვების თანახმად, ფსიქოთერაპევტის სიცოცხლისუნარიანობის კვლევები არ ჩატარებულა, შესწავლილია ფსიქოთერაპევტისა და მრჩეველი ფსიქოლოგის პიროვნული თვისებები (მახნახი, გორობეც, 2003, 2010; დიმიტრიენკო, 2008; და სხვა), ინტერაქტიული სწავლება ფსიქოლოგიის სტუდენტებს შორის გამძლეობის ფორმირების პროცესში (რუდინა, 2009).

ამრიგად, ლიტერატურის ანალიზმა გამოავლინა არასაკმარისი რაოდენობის კვლევები ფსიქოთერაპევტების სიცოცხლისუნარიანობის ფენომენის შესახებ.

ლიტერატურა:

1. ალექსანდროვა L. A. ფსიქოლოგიაში გამძლეობის კონცეფციისკენ // ციმბირის ფსიქოლოგია დღეს: სტატიების კრებული. სამეცნიერო. ტრ. Პრობლემა 2. კემეროვო: კუზბასვუზიზდატი. 2003. სს 82-90.

2. გორობეც ნ.ლ., მახნაჩ ა.ვ. ფსიქოთერაპევტის პიროვნების როლი ფსიქოთერაპიის სამედიცინო და ფსიქოლოგიურ პარადიგმებში // სამეცნიერო ძიება. Პრობლემა 4. იაროსლავი: იაროსლავის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2003. ს. 27-33.

3. ველური ლ.გ. შრომის სოციალური ფსიქოლოგია: თეორია და პრაქტიკა / ლ.გ. დიკაია, ა.ლ. ჟურავლევი. მ.: გამომცემლობა "ფსიქოლოგიის ინსტიტუტი RAS", 2010. 488 წ.

4. კონდრატენკო ო.ა. პიროვნების პროფესიული სიცოცხლისუნარიანობის ფსიქოლოგიური სტრუქტურა // თანამედროვე მეცნიერების აქტუალური პრობლემები. 2010. No 16. S. 143-151.

5. მახნაჩ ა.ვ. სიცოცხლისუნარიანობა, როგორც ინტერდისციპლინარული კონცეფცია // ფსიქოლოგიური ჟურნალი. 2012. T. 33. No 5. S. 87-101.

6. მახნაჩ ა.ვ., გორობეც ნ.ლ. ფსიქოთერაპევტის საქმიანობისა და პიროვნების ფსიქოლოგიური ანალიზი // შრომის სოციალური ფსიქოლოგია: თეორია და პრაქტიკა. T. 1. / otv. ედ. ლ.გ. დიკაია, ა.ლ. ჟურავლევი. გამომცემლობა "ფსიქოლოგიის ინსტიტუტი RAS", 2010. S. 255-278.

7. მახნაჩ ა.ვ. ცხოვრებისეული გამოცდილება და ფსიქოთერაპიის სპეციალიზაციის არჩევანი // ფსიქოლოგიური ჟურნალი. 2005. T. 26. No 5. P. 86–97.

8. ნესტეროვა ა.ა. ახალგაზრდების სიცოცხლისუნარიანობის სოციალურ-ფსიქოლოგიური კონცეფცია სამუშაოს დაკარგვის სიტუაციაში: ავტორი. დის … დოქტორი ფსიქოლი. მეცნიერებები. მ., 2011 წ.

9. რილსკაია ე.ა. ადამიანის სიცოცხლისუნარიანობის ფსიქოლოგია: ავტორი. დის … დოქტორი ფსიქოლი. მეცნიერებები. იაროსლავი, 2014 წ.

10. ჯესი დ., ჯონ C. (რედაქტორები). ფსიქოთერაპევტის საკუთარი ფსიქოთერაპია: პაციენტისა და კლინიკის პერსპექტივები. ნიუ: ოქსფორდის უნივერსიტეტის პრესა, 2005 წ.

11. Meichenbaum D. გზები ტრავმირებულ კლიენტებში გამძლეობის გასაძლიერებლად: შედეგები ფსიქოთერაპევტებისთვის // ჟურნალი კონსტრუქტივისტული ფსიქოლოგია. 2014. V. 27 (4). გვ. 329-336.