გაბრაზებისა და სიძულვილისგან გაღიზიანებამდე, რისხვასა და რისხვაზე

2024 ავტორი: Harry Day | [email protected]. ბოლოს შეცვლილი: 2023-12-17 15:48

გარეგნულად, გაბრაზება არის ძალიან ძლიერი ზემოქმედება, რომლის მანიფესტაციაზე დაკვირვება იწვევს კონტაქტის მონაწილეებისთვის მისი დესტრუქციულობის ფანტაზიას. თუმცა, გაბრაზება ემსახურება იმ ფუნქციის მიღებას, რაც გსურთ შერეულ ურთიერთობაში. სხვისი განადგურება და მასთან ურთიერთობა არ არის განრისხებული ადამიანის გეგმების ნაწილი. უფრო მეტიც, ამ გრძნობის გაჩენა შესაძლებელია მხოლოდ ინდივიდში განსაკუთრებული მნიშვნელობის მქონე ურთიერთობებში. გაბრაზების ეს გამორჩეული თვისება მდგომარეობს ამ სიტყვის ეტიმოლოგიაში - ის მოდის სლავური ზმნიდან "გაბრაზება" (რაც, როგორც ჩანს, წარმართული ღმერთის იარილას სახელიდან), რაც რუსულად ნიშნავს "აღფრთოვანებას, ადუღებას, და ასევე სიყვარულის სურვილის გაღვივება”, ხოლო უკრაინულად -” იასამნისფერი, გაბრაზებული, ბრწყინვალება”. უძველესი ფესვი yar-, რომელსაც სახელი იარილა აღწევს, ნიშნავდა გაზაფხულს, ასევე სიყვარულის მდგომარეობას და შთამომავლობის წარმოქმნის მზადყოფნას. ზმნა "გაბრაზება" რუსული ენის ზოგიერთ დიალექტში ნიშნავს "ლტოლვას, აღგზნებულ მდგომარეობას ცხოველებში ესტრუსების დროს", ხოლო უკრაინულ ზოგიერთ დიალექტში - "ვნება, მხურვალება, სასიყვარულო მზადყოფნა" [5, 9].

ასე რომ, იმისდა მიუხედავად, რომ გარედან, გაბრაზების გამოვლინება ხშირად საშიში ჩანს, ის არ ემსახურება ობიექტის განადგურებას. ეს არის განსხვავება აღწერილ აფექტსა და, მაგალითად, სიძულვილს შორის, რომელიც მიზნად ისახავს მინდვრის ობიექტის განადგურებას. სიძულვილი ასევე ჩნდება შერწყმის ფენომენად, თუმცა, გაბრაზებისგან განსხვავებით, ის არ გულისხმობს მიჯაჭვულობის აუცილებლობას. ინდივიდის გაბრაზება ან სიძულვილი განწირავს მას გარემოსთან კონტაქტის ორგანიზების შეუძლებლობისკენ, ღრმად ჩაძირვის შესართავთან, რაც, თავის მხრივ, ოდნავი იმედგაცრუების შემთხვევაში, მხარს უჭერს აღშფოთების ან სიძულვილის გაჩენის და გამწვავების პროცესს.

მიუხედავად ამისა, უნდა აღინიშნოს, რომ გაბრაზება ემსახურება ევოლუციურ (ადამიანის განვითარების ფილოგენეტიკური გაგებით, როგორც ბიოლოგიური სახეობა) და ონტოგენეტიკურად მნიშვნელოვან მცდელობას გააცნობიეროს ინდივიდის ყველაზე ადრეული სურვილები, რაც სასიცოცხლო მოთხოვნილების იმედგაცრუებას აღნიშნავს. ორგანიზმისა და გარემოს სფეროში ურთიერთობების ინდივიდუალური მოწესრიგება გაბრაზების გამოცდილებით მნიშვნელოვანი ხდება იმ ეტაპზე, როდესაც უფრო მოწიფული ფსიქიკური მექანიზმები ჯერ კიდევ არ არის ჩამოყალიბებული. გაბრაზების იზოლირების ტენდენცია, როგორც ზრდასრულ ადამიანთა სფეროში ურთიერთობების მარეგულირებელი ერთადერთი მექანიზმი, არის თვით აშლილობის მარკერი, რომელიც წარმოადგენს ონტოგენეტიკურ და ფილოგენეტიკურ რეგრესს.

გაღიზიანება, რისხვა, რისხვა წარმოადგენს უფრო გვიან და, შესაბამისად, უფრო სექსუალურ, როგორც ონტოგენეტიკური, ასევე ფილოგენეტიკური თვალსაზრისით, მცდელობას დაარეგულიროს სფეროში კონტაქტის პროცესი. ზემოთ აღწერილი აგრესიის წინააღმდეგ ბრძოლის მეთოდებისგან განსხვავებით, ეს ემოციური ფენომენები მიზნად ისახავს არა სიმბიოზური ურთიერთობების შენარჩუნებას, არამედ ინდივიდის გარემოსთან კონტაქტის საზღვრის შენარჩუნებას. გაღიზიანება არის პირველი წინასწარი მცდელობა სიგნალი გაუწიოს კონტაქტის საზღვრის მუდმივ დარღვევას ან ზოგიერთი მოთხოვნილების იმედგაცრუებას. რისხვა ასრულებს ერთსა და იმავე დავალებას, განსხვავდება მხოლოდ მანიფესტაციის ინტენსივობით და მოქმედებისათვის მზადყოფნის ხარისხით [2]. რისხვა, თავის მხრივ, მოქმედებს როგორც რეაქცია საფრთხის შემცველ სიტუაციაში. აღწერილი თანმიმდევრობა შეესაბამება შემოქმედებით ადაპტაციას, რომელშიც გაღიზიანება, რისხვა და რისხვა არის კონტაქტის საზღვრის დარღვევის ან რაიმე მოთხოვნილების იმედგაცრუების მარკერები. ამავე დროს, ინდივიდში წარმოქმნილი გავლენის სიძლიერე არის აგრესიის ხარისხის წარმოშობა მის საზღვრებთან მიმართებაში ან იმედგაცრუებული მოთხოვნილების მნიშვნელობით.

იმისდა მიუხედავად, რომ ეს გრძნობები ასრულებენ ადაპტაციურ ფუნქციას, შემოქმედებითად აწყობენ ინდივიდის კონტაქტს ამ სფეროში, მათ ასევე შეუძლიათ როლი შეასრულონ შემოქმედებითი ადაპტაციის დარღვევების ეტიოლოგიაში.ამრიგად, ინდივიდს შეუძლია დაკარგოს მგრძნობელობა გარემოს მხრიდან აგრესიის მიმართ და, შედეგად, გახდეს უგრძნობი აგრესიის გამოვლინებების მიმართ [3]. ამ შემთხვევაში, ახალ გამოცდილებასთან კონტაქტი შეიძლება შეწყდეს პროექციის (შიშის ფორმირების), რეტროფლექციის (მაგალითად, ასთენიის სახით), გადახრის გზით (მაგალითად, სხვების სიამოვნების ან სიამოვნების გადაჭარბებული სურვილით) და ა.შ. ან ინდივიდი შეიძლება აღმოჩნდეს უგრძნობი აღმოცენებული აგრესიის პირველი ნიშნების მიმართ, აცნობიერებს მას მხოლოდ ძლიერი რისხვის გადაჭარბებული რეაქციის სახით, რომელსაც მოულოდნელობის გამო შეუძლია გაანადგუროს კონტაქტი და ზოგჯერ ურთიერთობები.

ფსიქოთერაპიის მახასიათებლების გათვალისწინებით, რომლებიც შეესაბამება აღწერილ ფენომენოლოგიას, ყურადღება უნდა მიექცეს განსხვავებებს თერაპიულ მიდგომებში სიტუაციებში, რომლებიც განისაზღვრება გაბრაზებისა და რისხვის არსებობით, ერთი მხრივ, და უფრო მოწიფული აგრესიით - გაღიზიანება, რისხვა და რისხვა, სხვა [4]. პირველ შემთხვევაში, კლიენტებს სჭირდებათ უსაფრთხო კონტეინერი ძლიერი ზემოქმედებისათვის, რომელსაც არ გააჩნიათ წინა ცხოვრების გამოცდილება, მეტ -ნაკლებად უსაფრთხოდ გაბრაზებისა და სიძულვილის დასაძლევად. ამ შემთხვევაში აგრესია შეიძლება განვითარდეს უფრო მოწიფულ საკონტაქტო ფორმებში მხოლოდ იმ რწმენის შედეგად (რომელიც გამომდინარეობს ეფექტური შეკავებიდან), რომ მათი ძლიერი ზემოქმედება შემწყნარებელია როგორც თერაპევტისთვის, ასევე საკუთარი თავისთვის. მეორე შემთხვევაში, თერაპიული სტრატეგიები უნდა იყოს ორიენტირებული კონტაქტის საზღვრის მარეგულირებელი ფუნქციის შენარჩუნებაზე, რისთვისაც შექმნილია აღშფოთების, გაღიზიანებისა და სიბრაზის ემოციური რეაქციები. მაგალითად, ერთ -ერთი თერაპიული ამოცანაა აღადგინოს კლიენტის მგრძნობელობა აგრესიისადმი, როგორც საკუთარი, ასევე გარემოსგან. იმ შემთხვევაში, თუ რისხვა არის აგრესიის გამოხატვის ერთადერთი შესაძლო ფორმა, თერაპიული იქნება აღდგეს მანამდე წარმოქმნილი გაღიზიანებისა და რისხვის დაკალიბრების უნარი.